زمان مطالعه: 2 دقیقه
دوره‌های مقدماتی آشنایی با مبانی مطالعات جنسیت
- مطالعات جنسیت چیست و چه کاربردی دارد؟ مطالعات جنسیت، در ساده‌ترین تعریف، مطالعه‌ی آکادمیک مفهوم جنسیت است. این حوزه‌ی میان‌رشته‌ای در علوم اجتماعی شامل دانش نظری و حوزه‌های پژوهشی‌ای است که با ایجاد حساسیت نسبت به موقعیت و مختصات از پیش مفروض زندگی افراد، بر محور جنسیت و هویت جنسیتی در بسترهای فراملی، فرهنگی، طبقاتی، تاریخی و مادی تمرکز می‌کند (Connell, 2002). مطالعات جنسیت می‌کوشد که با بررسی دقیق بسترهای اجتماعی، روندهای تاریخی و ساختارهای نهادی، اشکال متکثر سوگیری و تاب‌آوری، تاثیرگذاری و تأثیرپذیری از منظر جنسیت را در میان گروه‌های اجتماعی زنان، مردان و اعضای جامعه‌ی کوییر در یک بستر اجتماعی خاص تبیین کند.
- حوزه‌ی اصلی تمرکز در مطالعات جنسیت چیست؟ در مطالعات جنسیت، با تمرکز بر شناخت و کاربست منطق قدرت و روابط و توابع آن، هویت و سایر برساخته‌های زیست اجتماعی افراد مورد مداقه قرار می‌گیرد (Foucault, 1978; Scott, 1986). این حوزه ابزارهای تحلیلی و رویکردهای نظری‌ای را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد که با درک بهتر از درهم‌تنیدگی مقوله‌هایی چون هویت، جنسیت و قدرت، موقعیت فرادست/فرودست گروه‌های اجتماعی متکثر را تحلیل کرده و در نهایت با تولید دانش نظری انتقادی در باره‌ی برساخته‌های اجتماعی، برای تغییر و تحول آن‌ها تلاش کنند (Butler, 1990).
- نظریه‌پردازان شناخته‌شده‌ی این حوزه چه کسانی هستند؟ مطالعات جنسیت با وجود عمر نسبتا کوتاه خود از اواخر دهه‌ی ۱۹۶۰، توانسته است بنیان‌گذار نگرش‌های نوین، چشم‌اندازهای بدیع و بینش‌های پیشرو باشد. نظریه‌پردازانی چون کیت میلت، با طرح مفهوم سیاست جنسی (Millett, 1970) و جودیت باتلر، با مفاهیمی چون اجراگری جنسیت (Butler, 1990) و تحلیل بازنمایی (Butler, 1993)، نسبت جنسیت با قدرت را به‌مثابه‌ی مقوله‌ای منعطف، متغیر و غیرذات‌گرایانه در سطح محلی، منطقه‌ای و جهانی مورد بازخوانی و بازشناسی قرار داده‌اند.
- نقش مطالعات جنسیت در بیان و بروزرسانی وضعیت گروه‌های سرکوب‌شده چیست؟پیش‌گامان این حوزه بر این باورند که با توجه به دگرگونی‌هایی که در ساختار و کارکرد نهادهایی چون خانواده‌ی هسته‌ای غیردگرجنس‌گرا و نقش‌ها و برساخته‌های ذیل آن در حال وقوع است، این رشته می‌تواند مفروضات اخلاقی و ساختاری موجود در نظام‌های معرفتی و روابط سلسله‌مراتبی قدرت در دوگانه‌ی زن/مرد را به چالش بکشد (Rich, 1980; Rubin, 1975). این حوزه همچنین به بررسی وضعیت و مسایل گروه‌های سرکوب‌شده بر اساس جنسیت از جمله زنان و جامعه‌ی کوییر، به‌عنوان موضوعی محوری می‌پردازد.
- مطالعات جنسیت چه کاربردی برای زنان افغانستان دارد؟ با توجه به کمبود منابع عمومی و تخصصی در این حوزه و اهمیت نقش «جنسیت» در توزیع نابرابر قدرت، تبعیض و اشکال متکثر خشونت در تاریخ زنان افغانستان معاصر، «اوسا» مصمم است که نمایی کلی از مفاهیم بنیادین این رشته به‌دست بدهد. به این منظور، دوره‌های مقدماتی آشنایی با مبانی مطالعات جنسیت ذیل برنامه‌های آموزشی اوسا برگزار می‌شود که شامل معرفی و توضیح دست‌کم ۵۰ اصطلاح کلیدی همراه با مصداق‌ها و مثال‌های بومی آن در این حوزه است. این مفاهیم پس از بررسی و بازبینی منابع مرتبط علمی و با توجه به اولویت و کاربرد آن‌ها در متن افغانستان انتخاب و در قالب دوره‌های فشرده آموزشی توسط کارشناسان این حوزه برای اشتراک‌کنندگان دوره‌های آموزشی اوسا ارایه خواهد شد.