معرفی کلی
تاریخ رسمی را همواره حاکمان و قدرتمندان نوشته‌اند. قلمرو بیان و روایت از حوزه‌های نمادین بازنمایی قدرت بوده است. از این‌رو، صداهای خاموش‌شده‌ی گروه‌های اجتماعیِ به‌حاشیه‌رانده‌شده‌ای چون زنان و جامعه‌ی کوییر در رویکردهای اصلی تاریخ‌نگاری اغلب انکار شده است. این درسگفتار، به تاریخ شفاهی به‌مثابه‌ی ابزار نظری و تحلیلی در فلسفه‌ی فمینیستی می‌پردازد: روشی که در برابر روایت‌های جریان اصلی، بایگانی‌های رسمی، زبان و ذهنیت مردسالار در تاریخ‌نگاری ایستادگی می‌کند.
در این سلسله درسگفتار، با نگاه به تاریخ شفاهی به‌مثابه‌ی ابزار مقاومت، بازسازی حافظه‌ی جمعی و بازیابی سوژگی زنان و سایر گروه‌های فرودست‌سازی‌شده، به بررسی اهمیت آن در بستر سیاسی ـ اجتماعی افغانستانِ تحت سلطه‌ی طالبان خواهیم پرداخت. این درسگفتار تلفیقی از تحلیل نظری، نمونه‌های عینی و تمرین‌های عملی‌ای است که به شناخت ما از این موضوع و بالقوگی‌های آن کمک خواهد کرد.
سرفصل‌ها و محورهای درسگفتار
· تاریخ شفاهی چیست؟آشنایی با تاریخ شفاهی به عنوان روش تحقیق، روایت‌گری و مقاومت
· تاریخ از پایین؛ صدای فرودستان
نقد تاریخ‌نویسی رسمی و نقش روایت در بازنمایی تجربه‌ی زیسته
· فمینیسم و خاطره
پیوند حافظه‌ی شخصی/جمعی، بدن، جنسیت و سیاست در تاریخ شفاهی
· جنسیت، روایت، قدرت
چگونه زنان و گروه‌های در حاشیه به‌واسطه‌ی روایت از ابژه به سوژه‌ی تاریخ تبدیل می‌شوند؟
· سرکوب/مقاومت بومی
مطالعه‌ی موردی سرکوب/مقاومت بومی زنان افغانستان در برابر طالبان از دریچه‌ی روایت‌های شفاهی
ساختار درسگفتار
· ارایه‌های نظری توسط پژوهشگران اجتماعی با تمرکز بر تاریخ شفاهی
· تحلیل و بررسی نمونه‌های تاریخی مقاومت زنان افغانستان
· تمرین‌های عملی شنیدن، به بیان رساندن و نوشتن روایت
· بحث گروهی در مورد نسبت جنسیت، روایت و قدرت
این دوره مناسب چه کسانی است؟
· دانشجویان و علاقه‌مندان به مطالعات زنان و علوم انسانی
· فعالان مستقل حوزه‌ی جنسیت مشمول مستندسازان و روزنامه‌نگاران
هدف ما چیست؟
· فهم جایگاه و اعتبار نظری تاریخ شفاهی در مطالعات زنان
· تقویت ظرفیت خوانش و ثبت روایت‌های زیسته‌ی زنانه‌محور و دیگر گروه‌های فرودست‌سازی‌شده
· نقد ساختارهای سلطه و احیای امکان‌های بدیل از جمله بایگانی
· ارتقای حساسیت اخلاقی و سیاسی نسبت به الگوها و روش‌های روایت‌گری در متن و مناسبات افغانستان
در باره‌ی مدرس
این درسگفتار توسط زهرا موسوی ارایه می‌شود که در تقاطع مطالعات جنسیت، مطالعات فرودستان و مقاومت‌های بومی در منطقه کار می‌کند. نمونه‌های موردی دوره برگرفته از پروژه‌های پژوهشی جنوب جهانی از جمله افغانستان، ایران، کوردستان، فلسطین و آمریکای لاتین است.
مهلت ثبت‌نام
۱۵ آگوست ۲۰۲۵ الی ۳۰ آگوست ۲۰۲۵(به‌روزرسانی پس از اعلام رسمی)
مدت
پنج‌هفته؛ هر دوهفته یک جلسه، هر جلسه ۹۰ دقیقه
ظرفیت
برای تضمین کیفیت درسگفتار و تضمین مشارکت اشتراک‌کنندگان، هر جلسه محدود به ۲۰ نفر
شرایط
از آن‌جا که این دوره‌ها با رویکرد دسترسی همگانی به منابع مطالعاتی برگزار می‌شود اشتراک در آن رایگان خواهد بود
زمان برگزاری
از ۱۹ ماه سپتامبر ۲۰۲۵ الی ۱۴ نوامبر ۲۰۲۵
پلتفرم
به‌صورت آنلاین و در پلتفرم زوم (لینک برنامه به ایمیل متقاضیان ارسال می‌شود)
برگزارکننده
آکادمی مطالعات زنان افغانستان (اوسا)