آکادمی مطالعات زنان افغانستان (اوسا) روز پنجشنبه، ۲۳ نوامبر ۲۰۲۳ برابر با ۲ قوس ۱۴۰۲، کارگاه آموزشی را زیر عنوان «مستندسازی حقوق بشر» برگزار کرد.
این کارگاه، نخستین برنامه از سلسله برنامههای آموزشی اوسا بود که با تمرکز بر معرفی شیوههای معیاری مستندسازی و آشنایی با مصطلحات و مکانیزمهای حقوقی در پیگیری و دادخواهی خشونتها از آدرس جنسیت تنظیم و تدویر شده بود. کارگاه مذکور، با میزبانی و تسهیلگری کارگزاران اوسا و با اشتراک حدود ۳۰ تن از میان اقشار مختلف فعالان در حوزهی پژوهش، روزنامهنگاری، حقوق بشر و جامعهی رنگینگمانی با حمایت و همکاری نهاد مدره به صورت آنلاین دایر شد.
در بخش نخست، پس از معرفی فشردهی نهادهای برگزارکننده، دکتر هما سعید مشاور مدره و کارشناس ارشد رشتهی جرمشناسی از دانشگاه لوون، فشردهی «دستنامهی مستندسازی حقوق بشر» را با تمرکز بر بحران حقوق بشر در افغانستان پساطالبان (۲۰۰۱) ارائه کرد. در پایان این بخش، پیرامون چالشها و فرصتهای دادخواهی و آگاهیافزایی در بارهی خشونتهای ساختاری از آدرس جنسیت، پرسش و پاسخ انجام شد.
در بخش دوم و پایانی کارگاه، دکتر سعید در بارهی مکانیزمهای موجود دادخواهی و مستندسازی کارآمد در بارهی خشونتهای جاری در افغانستان و امکانهای دادخواهی ذیل قوانین و حقوق بینالملل از جمله «تعذیب جنسیتی» توضیحات و اطلاعات لازم را ارائه کرد و در مورد تفاوتها و تشابهها میان ترمها و مصطلحات این حوزه روشنی انداخت.
این کارگاه به صورت درسگفتار دایر شد و اشتراککنندگان که بیش از ۲۰ تن از کنشگران و پژوهشگران حوزهی جنسیت و زنان بودند، بر اساس زمینهی فعالیت از میان اقشار مختلف در افغانستان و جامعهی دیاسپورا حضور یافته بودند
فشردهی عمدهترین مسائل و مباحث طرح شده در کارگاه از این قرار بود:
- آشنایی با مبانی مستندسازی معیاری بههدف دادخواهی؛
- آشنایی با نهادها و فرصتهای دادخواهی در پیگیری جرایم علیه بشریت از آدرس جنسیت؛
- آشنایی با اصل اولویتدهی بر اساس تکثر و آسیبپذیری گروههای اجتماعی بهویژه جامعهی رنگینکمانی بر اساس موقعیت «تقاطعی»؛
- آشنایی با چالشهای ساختاری و عرفی در سطح بومی و منطقهای در زمینهی روایتگری، مستندسازی، دادخواهی و معرفی راهکارهای موثر؛
- آشنایی و شبکهسازی میان فعالان حوزهی جنسیت در افغانستان و جامعهی دیاسپورا؛
- بروزرسانی وضعیت جاری و آشنایی با ابعاد تازهی بحران حقوق بشری در شرایط سیاسی حاکم؛
- رایزنی و تبادل نظر میان فعالان در داخل و بیرون؛
- الزام زاویهی نگاه بومی در ارائهی تحلیلها در حوزهی حقوق بشر؛
- تأکید بر تکرار و استمرار برگزاری تولید محتوای آموزشی و کارگاههای آموزشی معطوف بر ضرورتها و اولویتهای بومی.